Het thema van vanavond is KUNST in de stad. De moderatie is in handen van Symone de Bruin

De poëzie wordt verzorgd door Moes Wagenaar, het muzikale intermezzo door Niels Bijl, saxofoon.

Er zijn ruim 50 bezoekers.

Na de opening met een “goed gedicht”en muziek geeft Symone de Bruin het woord aan Ankie Boorsma, extern adviseur van de gemeente Enschede op het gebied van de beeldende kunst. Volgens de beleidsnota 2012-2016 wil Enschede de culturele hotspot van het oosten zijn. Anderzijds is de financiële toestand van de stad zo penibel, dat de 1% afdracht voor cultuur bij investeringen in vastgoed is afgeschaft vanwege de bezuinigingen bij het gemeentelijke vastgoedbedrijf. Geld voor kunst in de wijken moet uit het reguliere wijkbudget komen. Ankie heeft zich afgevraagd of er voldoende evenwicht is tussen muziek en beeldende kunsten in het gemeentelijke beleid. Kwalijk is dat inmiddels Rozendaal 21 weg is en het Cremermuseum niet van de grond komt.

Er is behoefte aan kunst op zichtlokaties (plekken waar veel mensen komen). Gemeentelijke speerpunten hierbij zijn het Willem Wilminkplein (Jeroen Doorneweerd, inmiddels gereed), het Koningsplein (Arne Quince, in uitvoering) en de “Van Heektunnel” (tunnel van P-garage naar MST-nieuw, in uitvoering).

Ankie gaat in op de totstandkoming van “Vortex”, op het Willem Wilminkplein. Het geheel is een integraal ontwerp van kunstenaar en landschapsontwerper Hans Schröder van de gemeente. Uitgangspunten waren: integraal ontwerpen, een duidelijk PVE en de realisatie van een informele verblijfskwaliteit (geen verplichte consumptie!). Bij de selectie van de kunstenaar is gekeken naar de ervaring met het werken op een grote schaal/maatvoering (selectiecie: directeur Wilminktheater, directeur w.s. “Ons Huis”, en de landschapsarchitect). Vortex betekent: werveling/draaiing/draaikolk.

Het kunstwerk is 3 m1 hoog (dus niet ongevaarlijk) het is geen speelobject (dan zouden teveel regels het kunstwerk onmogelijk maken). Het is een voorbeeld van een “folly”, een nep rotspartij, een bouwsel zonder functie.

Het huidige gemeentelijke beleid stemt somber. Wat als de lopende projecten klaar zijn? Ankie suggereert dat het huidige rendementsdenken, uitgaande van economische waarde, wellicht aan het doorslaan is. Kunst is niet alleen instrumenteel (bijv. t.b.v. citymarketing), maar heeft ook een intrinsieke waarde. Kunst heeft wel degelijk een toegevoegde waarde in een stedenbouwkundig plan.

Ook vandaag de dag is er nog wel geld beschikbaar voor goede projecten, maar dan moet je meeliften op geldstromen die hoe dan ook rondgaan m.b.t. de openbare ruimte. Het idee wordt geopperd om een aanjaagteam in te richten om dit beter voor het voetlicht te krijgen. Vanuit de zaal wordt aangegeven dat momenteel de erfgoedbescherming in Enschede slecht geregeld is. Is het niet mogelijk om kunstenaars van meet af aan te verbinden bij stedenbouwkundige ontwikkelingen? Er wordt bezwaar gemaakt tegen het “meeliften”, Kunst behoort het primaat te hebben! Kunst kan niet bedoeld zijn om slechts “restjes” van de stad op te vullen. Ankie geeft aan dat het wat haar betreft niet uitmaakt of het Wilminkplein als kunstobject of speelweide wordt ervaren.

Na een poëtisch en muzikaal intermezzo is de vloer voor Kees de Groot. Kees, mr. Planet Art, organisator van o.a. de Gogbotfestivals en de Twente Biënnale, gebaseerd op actuele hedendaagse kunst. Kees is in 1983 afgestudeerd aan de AKI, afstudeerrichting monumentale media kunst. Het Planet Art initiatief stamt uit 1995. Activiteiten dienen plaats te vinden in de openbare ruimte, kunst moet uit de musea “getrokken” worden. De oude markt in Enschede is een prachtige setting voor een festival met technologie (Gogbot). Twente (UT, Saxion, Artez) heeft veel potentie volgens Kees, de recente Twente Biënnale was gekoppeld aan Roombeek. De evaluatie daarvan moet nog komen.

De economische crisis en de opkomst van het populisme maakt kunst kwetsbaar.

Gogbot begint steeds meer te leven, zowel in als buiten de stad. Kunst verandert door voortschrijdende technologie. Gaming wordt gemaakt door kunstenaars. Festivals is tijdelijke kunst, zijn incidenten. Overigens wordt opgemerkt dat alle kunst tijdelijke kunst is. Permanente kunst wordt slechts gedurende een beperkte tijd bekeken en/of ervaren, en is daarmee voor de toeschouwer ook tijdelijk.

Vanuit de zaal wordt opgemerkt dat rondom Enschede (Lonneker, buitengebied) allerlei interessante ontwikkelingen zijn.

De evaluatie van de Biënnale wordt teveel langs de economische meetlat gelegd, dit is volgens Kees niet juist. De “brand”(merk) van Roombeekcultuurpark moet nog veel meer groeien.

Kees merkt op dat het Enschedese stationsplein wordt gedomineerd door saaie jaren 70 kantoorgebouwen. Daar ligt een uitdaging voor kunstenaars!

Vanuit de zaal wordt opgemerkt dat de meerwaarde van kunst voor een goed vestigingsklimaat al lang is aangetoond. De koppeling van kunst en creatieve industrie verstevigd deze stelling.

Na een optreden van Moes en Niels gaat Marina Eenschoten verder. Marina is als ontwerpster bij de gemeente Enschede verantwoordelijk voor het nieuwe Koningsplein, het plein dat de nieuwe hoofdingang va het Medisch Spectrum Twente gaat verbinden met de binnenstad. Het plein wordt een belangrijke schakel in het binnenstedelijk weefsel. Het moet een plek worden waar je wilt zijn, het plein is groot genoeg om te verblijven (=ontmoeten). Het plein moet een plek worden met overwegend een “groene” identiteit. Belgisch beeldend kunstenaar Arne Quince is aangetrokken om de sculpturen vorm te geven. Deze kunstwerken, “metal wings” (metalen bomen) vormen een integraal onderdeel van het gehele pleinontwerp. Het plein kent geen dichte wanden, er is geen natuurlijk centraal middelpunt. Het gedeeltelijk metalen “bos” (totaal 30 bomen) waaiert uit over het plein. De “echte” bomen zijn in een later stadium toegevoegd met meer laagblijvend groen. De metalen elementen waren aanvankelijk overwegend rood gekleurd, later is het een heel pallet van natuurlijke kleuren geworden. Een deel van de elementen bestaat uit onbehandeld cortenstaal.

De verlichting is vanuit één vast punt op het plein ontworpen. Hiervoor is een lichtkunstenaar ingeschakeld. De gehele integrale benadering heeft goed gewerkt. De betrokkenen hebben veel van elkaar geleerd. De vormgeving van het plein met alle elementen is een prima samenwerkend creatief proces geweest.

N.a.v. van vragen geeft Marina aan dat het budget voor het kunstwerk € 300k bedroeg, 1/3 deel v.r.v. de gemeente, 1/3 deel MST en 1/3 deel gesponsord door Rabobank. De discussie wordt voortgezet over de functie van pleinen is binnenstedelijk gebied. Ook wordt opgemerkt dat beeldende kunst in Enschede een streepje voor heeft. Is er nog gedacht aan auditieve toevoegingen? (antwoord:is niet voor gekozen).

Na een laatste optreden van dichteres en saxofonist sluit Peter van Roosmalen, coördinator van het Architectuurcentrum Twente af, met een woord van dank aan allen die aan deze avond, die een mooie inkijk heeft gegeven in KUNST in de binnenstad, mogelijk hebben gemaakt, en met de opmerkingen dat het ACT op 18 juni as. de laatste editie van “na werktijd” presenteert (hergebruik leegstaande onderwijsgebouwen). Uiteraard zijn we na de vakantie weer terug met een boeiend programma.

HH. 22/7/15