Architectuurcentrum Twente bestaat 10 jaar. Wij vertellen u graag over...
...hoe het begon
Het lijkt allemaal erg kort geleden dat we in 1999 met het Architectuurcentrum Twente van start gingen. Voorafgaande aan deze start hebben vertegenwoordigers van twee architectuurstichtingen - stichting Over Ruimte en de werkgroep architectuur van de Kunstvereniging Diepenheim - de koppen bij elkaar gestoken om te bekijken of het mogelijk was om een onafhankelijke professionele organisatie op te zetten, om zo een brug te slaan tussen publiek en de vormgevende beroepen.
De mensen van het eerste uur waren: Albert Fien (stadsstedenbouwer van de gemeente Almelo), Chris Hein (voormalig directeur van Cultureel Centrum te Enschede), Joop Hoogeveen (docent kunstgeschiedenis) en Paul van der Jeugd (architect te Enschede). Samen met ondergetekende zijn we aan de gang gegaan om de haalbaarheid van een dergelijke organisatie te onderzoeken.
De eerste doelgroep waren de Twentse architectenbureaus. Dit bleek geen probleem te zijn, want iedereen was enthousiast en wilde ook een kleine bijdrage in de oprichtingskas storten. De tweede te onderzoeken doelgroep waren de gemeenten: Almelo, Enschede, Hengelo en Oldenzaal. Wat zouden zij vinden van een professionele organisatie, die tot doel zou hebben om de architectuurvormgevende beroepen meer een gezicht naar buiten te geven?
Almelo, Enschede en Hengelo waren meteen geïnteresseerd en stelden alles in het werk om de nieuwe organisatie financieel te ondersteunen. Oldenzaal trok zich terug, zij vond dat de grotere gemeenten het voortouw moesten nemen. Zo ontstond in het najaar van 1998 het eerste regionale architectuurcentrum van Nederland.
...de organisatie
Qua organisatievorm werd gekozen voor een organisatie met een bestuur en een programmaraad, aangevuld door een bureau, die voor de organisatie van de activiteiten verantwoordelijk was. Het bestuur zou een bestuur worden die de zaakjes van een bepaalde afstand zouden blijven volgen, zij zijn in principe (nog altijd) verantwoordelijk voor de financiële middelen. De programmaraad zou verantwoordelijk zijn voor de programmering. Zij bepaalt wat we organiseren en werkt actief mee aan de totstandkoming van de programma’s. De leden van het bestuur en programmaraad zijn allen gevraagd op hun persoonlijke betrokkenheid en op vrijwillige basis, niet vanwege de vertegenwoordiging van belangen van beroepsgroepen. Tevens vonden we het belangrijk dat geheel Twente vertegenwoordigd zou zijn. Dit alles is naar onze bescheiden mening erg goed gelukt.
Ons bestuur heeft altijd een volledige bezetting gehad bestaande uit negen personen, waarvan twee vertegenwoordigers gedelegeerd werden uit de programmaraad. Onze programmaraad heeft altijd een constante bezettingsgraad van 20 tot 25 leden gekend, met een vertegenwoordiging uit alle vormgevende disciplines, zoals architecten, landschapsarchitecten, stedenbouwers, industrieel vormgevers, kunstenaars en niet op de laatste plaats liefhebbers van de resultaten van deze disciplines.
...wat er op de agenda stond
In de voorbije 10 jaar hebben erg veel onderwerpen de revue gepasseerd: het Architectuurcentrum Twente was één van de eersten die het (Twentse) landschap op de agenda plaatste, maar ook de vraag wat regionaal bouwen is werd op menig avond besproken. Ook de actualiteit bood vele droevige maar ook interessante onderwerpen: over de wederopbouw van de wijk Roombeek zijn menig harde noten gekraakt; de bebouwing van de Ganzenmarkt in Oldenzaal en het Marktpassageplan in Haaksbergen; de presentatie van een Belvedèreworkshop in een café in Bentelo.
Het Architectuurcentrum heeft altijd gemeend vrijdenkers in Twente aan het werk te moeten laten gaan, zonder vaste regels en zonder gebruik te maken van de bestuurlijke besluiten. Erg interessant waren in dit kader de presentaties van opdrachten die het Architectuurcentrum heeft verstrekt: in het project onder de naam ‘Netwerkstad I, Netwerkstad II en binnenkort Netwerkstad III’, worden en werden gehele nieuwe opvattingen voor bepaalde gebieden van Twente gepresenteerd. De resultaten van deze Netwerkstadsactiviteiten zullen het komende jubileumjaar worden gebundeld. Verder zal in dit kader het komende jaar het project ‘Oersprong Twente’ het daglicht zien.
Ook hebben we scoops gehad tijdens onze discussieavonden: zo werd op een avond over verstedelijking van het landschap voor het eerst het onderwerp van de Krimp gepresenteerd. Een onderwerp overigens dat ook het komende jaar in onze agenda staat opgenomen.
Een andere activiteit waar we zeer trots op zijn is de Archi-idols verkiezing die we het vorige jaar hebben georganiseerd. Jongeren, middelbare scholieren, werden uitgedaagd om mee te strijden om wie het beste ontwerp voor de nieuwe Hengelose wijk Dalmeden zou kunnen maken.
Op het gebied van tentoonstellingen hebben we ook aardig van ons doen spreken, jaarlijks wordt de Geslaagd Ontwerp expositie georganiseerd, daarin kunnen pas afgestudeerden in de ontwerpdisciplines hun eindexamenwerk aan een groter publiek tonen. De enige link die het afstudeerwerk moet hebben is dat het enige relatie met Twente heeft en dat de afgestudeerde een geografische relatie met Twente moet hebben. Ook de oeuvre-tentoonstellingen hebben veel bekijks getrokken, de expositie over het werk van de Enschedese architect Nico Zantinge spreekt bij mij nog immer tot de verbeelding. Het komende jaar organiseert het Architectuurcentrum een expositie over de architect van het Enschedese stadhuis, Gijsbert Friedhoff.
Het Architectuurcentrum Twente bestaat alweer tien jaar, de jaren zijn voorbij gevlogen. Als u eens wist wat wij nog allemaal in petto hebben, dan kan ik u verzekeren dat we nog zeker twintig jaar voort kunnen. Maar laten we eerst de komende tien jaar goed volbrengen.
Wij hopen u ook in de toekomst bij onze activiteiten te mogen ontvangen.
Peter van Roosmalen, coördinator, januari 2009